17 asırlık camide tarihe yolculuk

Selçuk BAŞAR-Efnan DEMİREREN/TRABZON, (DHA)- TRABZON'da Osmanlı hükümdarı Fatih Sultan Mehmet'in kenti fethinden sonra kiliseden camiye dönüştürülen 1700 yıllık Büyük Fatih Camisi, hummalı restorasyon süreci sonrası turistlerin ilgi odağı oluyor. Zamana meydan okuyan tarihi caminin, ceviz ağacından oyulmuş 550 yıllık minberi, 2 asrı aşkın mermer mihrabının yanı sıra üzeri cam panelle korunan Roma Dönemi'ne ait mozaikleriyle ziyaretçilerini tarihte yolculuğa çıkarıyor.

Ortahisar ilçesinde milattan sonra Roma İmparatoru Konstantin'in yeğeni Hanmibalianos tarafından, eski Roma tapınağı üzerine kesme taş kullanılarak inşa ettirildiği tahmin edilen Panaghia Chrysokephalos Kilisesi, 1461 yılında Trabzon'un fethine kadar hem manastır hem de kilise olarak hizmet verdi. Bizans ve Komnenos dönemlerinde dini törenler ile kraliyet seremonilerine ev sahipliği yapan 1700 yıllık tarihi yapı, kentin fethi sonrası 'Büyük Fatih Camisi' adıyla camiye dönüştürüldü. Osmanlı'nın simge ibadethanelerinden biri haline gelip, yaklaşık 2 bin kişiyi ağırlayabilecek genişlikte olan, 3 koridorlu, Roma ve Osmanlı dönemlerinden izler taşıyan cami, restorasyon süreci sonrası yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı oluyor. Tarihi caminin, ceviz ağacından oyulmuş 550 yıllık minberi, 200 yılı aşkın geçmişe sahip olan mermer mihrabının yanında üzeri cam panelle koruma altına alınan Roma Dönemi'ne ait süsleme ve mozaikleriyle ziyaretçilerini tarihte yolculuğa çıkarıyor. Dini, tarihi ve mimarisiyle büyük kültürel mirası taşıyıp, son restorasyonda kaybolmuş 'hünkar mahfili' izleri de ortaya çıkarılan cami, zamana meydan okuyor.

'MİNBERİNİN YAKLAŞIK 550 YILLIK GEÇMİŞİ VAR'

Büyük Fatih Camisi'nde görevli imam Osman Sevim, caminin geçmişinin milattan sonra 4'üncü yüzyıla kadar uzandığını ifade ederek, "Kilise olarak inşa edilen tarihi yapı, 3 koridorlu bir yapı haline dönüştürülmüş. Günümüzde yaklaşık 2 bin kişiyi ağırlayabilecek büyüklükte bir camidir. Camimizin İslami döneme ait en önemli eseri, minberidir. Ceviz ağacından yapılan minberin 1481 yılında Kahramanmaraş'tan getirildiğini biliyoruz. Şu anda en kıymetli eserlerinden bir tanedir; 550 yıllık bir geçmişi var. Kaynaklara göre; imamın namaz kıldırdığı mihrap dediğimiz alan, 1800'lü yıllarda çeşitli materyaller kullanılarak mermer, tuğla ve çamurlardan yapılmıştır. Çok kıymetlidir" dedi.

'KIYMETLİ TAŞLAR, MOZAİKLER KEŞFEDİLDİ'

Son restorasyonla keşfedilen mozaiklerin koruma altında alınarak ziyaretçilere sunulduğunu kaydeden Sevim "'Hünkar mahfili', camide sultanların cuma namazını kıldıkları bölümdür. Genellikle sultanların yaşadığı yerlerde yaptırdıkları, büyük camilerde olur. Evliya Çelebi'nin kayıtlarına göre; Yavuz Sultan Selim'in burada yaşadığı dönemde caminin doğu tarafında 4 sütunun bulunduğu yerde bir 'hünkar mahfili' vardı ancak şu anda elimizde bu sütunlardan başka bir delil yok. Yapılan son restorasyonunda, camimizin altında 120 metrekarelik bir alanda çeşitli taşlardan yapılan bir döşeme sanatı meydana çıktı. Bunlar Roma İmparatorluğu'nun süsleme sanatıdır. Son restorasyonda caminin döşemelerinin sökülmesiyle kıymetli taşlar, mozaikler keşfedildi. Mozaikler, cam panele alınarak gelen ziyaretçilere sunuldu. Dünyanın çeşitli yerlerinden gelen insanlar camiye büyük ilgi gösteriyor" diye konuştu.

'ÇOK ÖZEL CAMİLERDEN BİR TANESİ'

Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Prof. Dr. Coşkun Erüz, "Bu yapı, Trabzon'un tarihsel geçmişinin en önemli kilise ve camisidir. Caminin mihrabı, minberi ve 'hünkar mahfili' ile kendine has özel bir yeri var. Yapılmış olan ahşap ve taş işçiliği Anadolu içerisinde yapılmış olan çok özel camilerden birisi. Bu cami her hali ile örnek bir camisidir. Mutlaka korunması ve geleceğe özenle taşınmalıdır" dedi. (DHA)

FOTOĞRAFLI