Antalya'daki kumsallarda deniz kaplumbağası rekoru; 458 bin 714 yavru denize ulaştı

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)- TÜRKİYE'nin ve Akdeniz'in en büyük deniz kaplumbağaları yuvalama alanlarında bu yıl yuva ve yavru sayılarında yaklaşık 2 kat artış oldu. Antalya'daki 9 yuvalama kumsalında 2023'te 297 bin 334 olan caretta caretta yavru sayısı 2024'te 458 bini aştı.

Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü 6'ncı Bölge Müdürlüğü'nün ev sahipliğinde üniversiteler, kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, yerel halk, yerel işletmeler ve gönüllülerin desteğiyle yürütülen deniz kaplumbağası koruma ve izleme çalışmalarında 2024 yılında rekor artış oldu. Antalya'daki 9 yuvalama kumsalında 10 bin 896 yuvadan toplam 458 bin 714 yavru deniz kaplumbağası denizle buluştu. Geçen yılsa 6 bin 449 yuvadan 297 bin 334 yavru denize ulaşmıştı.

‘TÜRKİYE’DE EN FAZLA VE EN UZUN YUMURTLAMA KUMSALI ANTALYA’DA’

DKMP 6'ncı Bölge Müdürü Mahmut Temel, Türkiye'nin de olduğu uluslararası sözleşmeler (Avrupa Doğal Hayatı ve Doğal Ortamların Korunmasına ilişkin Bern Sözleşmesi ve Barselona Sözleşmesi) uyarınca ülkede deniz kaplumbağalarının 2009/10 sayılı 'Deniz Kaplumbağalarının Korunması Genelgesi' ile koruma altına alındığını söyledi. Türkiye’de genelgeyle tespit edilmiş 22 yumurtlama kumsalı bulunduğunu belirten Mahmut Temel, "Bu yumurtlama kumsallarından 9'u Antalya sınırları içerisinde yer almaktadır. Türkiye'de en fazla deniz kaplumbağası yumurtlama kumsalı ve en uzun yumurtlama kumsalı (Belek 29,3 kilometre) Antalya'da bulunmaktadır. Antalya'nın dışında kalan 11 yumurtlama kumsalının (Ekincik, Dalyan, Dalaman, Fethiye, Anamur, Göksu, Alata, Kazanlı, Akyatan, Yumurtalık, Samandağ) toplam sahil bandı uzunluğu 110,8 kilometre iken, Antalya sınırları içerisindeki 9 yumurtlama kumsalının (Patara, Kale, Kumluca, Çıralı, Tekirova, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa) toplam uzunluğu 103,4 kilometredir" dedi.

150 MİLYON YILLIK YAŞAM

Deniz kaplumbağalarının 100 milyon yıldan daha uzun bir süredir denizlerde ve okyanuslarda yaşam mücadelesi verdiklerine işaret eden DKMP Bölge Müdürü Temel, "Deniz kaplumbağalarına ait bulunan ilk fosil 150 milyon yıl öncesine dayanmaktadır. Deniz kaplumbağaları deniz ve kıyı ekosistemleri açısından vazgeçilmez öneme sahip. Başlıca besin kaynakları olan deniz çayırları ve denizanalarının popülasyonunun dengesini koruyarak aşırı çoğalmalarını önlemektedirler. Ancak son 200 yıldır süregelen insan faaliyetleri deniz kaplumbağası türlerinin varlığı için en büyük tehdidi oluşturmaktadır" diye konuştu.

TÜRKİYE'DE İKİ TÜRÜ YUVA YAPIYOR

Dünyada 7 tür deniz kaplumbağasının yaşam sürdüğü ve bunlardan 5'inin Akdeniz'de görüldüğünü anlatan Mahmut Temel, "Bu 5 türden de sadece 2'si ülkemizde Akdeniz kumsallarına çıkarak yuva yapmaktadır. Bunlar herkes tarafından bilinen caretta caretta (iribaş deniz kaplumbağası) ve chelonia mydasdır (yeşil deniz kaplumbağası). Deniz kaplumbağalarının ana besin kaynağı, deniz çayırları, denizanaları, süngerler, yumuşak mercanlar, yumuşakçalar, yengeçler, mürekkep balıkları ve türlerine göre bazı diğer balıklardır. Ortalama 100- 120 yıl yaşarlar ve yaşamlarının büyük bölümünü kıtalar arası denizlerde geçirirler" dedi.

TEK SEFERDE 100-150 YUMURTA

Erkek bireyler denizin dışına hiç çıkmazken, dişilerinse sadece yumurta bırakmak için kumsallara çıktıklarını dile getiren Mahmut Temel, "Nisan-mayıs arasında olan her üreme sezonunda erkekler kumsala yakın denizlerde dolaşırken mayıs- ağustos arasındaki her sezonda dişiler yaklaşık 15 gün arayla ortalama üç kez yuva yapar. Dişiler tek yumurtlamada ortalama 100- 150 yumurta bırakır" diye konuştu.

'BU KUMSALLARDA IŞIK OLMAMALI'

Yavruların kuluçkadan çıkma sürelerinin yaklaşık 2 ay olduğunu kaydeden Temel, "Temmuz ve ekim ayı arasında yuvalardan çıkan yavrular ay ışığı veya deniz parıltısını kullanarak denize doğru gider. Ancak daha güçlü bir başka ışık olursa yanlış yöne giderler ve yine yem olmaktan kurtulamazlar. 25- 30 yaşlarında erişkinliğe ulaşabilen kaplumbağalar ancak bu yaşlardan sonra üreme ve yumurtlama olgunluğuna erişir. Bu yüzden kaplumbağaların yuva yaptıkları sahillerde geceleri ışık kaynağı olmamasına dikkat edilir" dedi.

KÜRESEL ISINMA DENİZ KAPLUMBAĞASI POPÜLASYONUNU CİDDİ ŞEKİLDE ETKİLEYECEK

Yapılan araştırmalarla ortalama 1000 yumurtadan yalnızca birinin 50 yaşına ulaşabildiğinin tespit edildiğine dikkati çeken DKMP Bölge Müdürü Temel, "Her bir kaplumbağa hangi sahilde doğmuşsa, erişkinliğe ulaştığında, çiftleşmek için o bölgeye geri döner ve yine sadece kendi doğduğu kumsala yumurtalarını bırakır. Sürüngenlerin çoğunda olduğu gibi deniz kaplumbağalarında da cinsiyet kromozomu bulunmaz. Bu yüzden yavruların cinsiyetini belirleyen yuvanın sıcaklığıdır. Yuva 32 derece ve üstüyse tüm yavrular dişi, 26 derece ve altı ise hepsi erkek, 29 derece civarındaysa yarısının dişi, yarısının erkek olmasına sebep olur. Bu nedenle küresel ısınmanın deniz kaplumbağası popülasyonunu ciddi şekilde etkileyeceği düşünülmektedir" diye konuştu.

KUMSALLARDA UYULMASI GEREKEN KURALLAR

Deniz kaplumbağalarını korumak için yumurtlama kumsallarında özellikle uyulması gereken bazı kurallar bulunduğunu da belirten Temel, şöyle sıraladı:

"Yetişkin deniz kaplumbağaları rahatsız edilmemeli ve yavrular hiçbir şekilde ele alınmamalı. Denizde gördüğümüz deniz kaplumbağaları beslenmemeli, yiyecek verilmemeli. Yuvaları korumak için konulmuş kafesler oynatılmamalı. Yumurtlama kumsallarında gece kumsalda ateş yakılmamalı, gürültü yapılmamalı, yuvalara şemsiye dikilmemeli, şezlonglar sahilde bırakılmamalı. Yumurtlamak için sahile çıkan yetişkin kaplumbağaların fotoğrafını çekmek amacıyla rahatsız edilmemeli. Yumurtlama kumsallarında görev yapan personelin uyarıları dikkate alınmalıdır."

YARIM MİLYONA YAKIN YAVRU

DKMP 6'ncı Bölge Müdürlüğü sorumluluğu altında bulunan Kale, Kumluca, Çıralı, Tekirova, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa kumsallarda koruma- izleme ve bilinçlendirme faaliyetleri yürütüldüğünü söyleyen Temel, 2024 yılı sonuçlarına yönelik ise şu bilgileri verdi:

"Yumurtlama kumsallarında üniversiteler ve derneklerle protokoller yapılarak uzman akademisyenler rehberliğinde, yerel halkın ve gönüllülerin katılımı, belediyelerin, resmi kurumların, jandarma ve emniyet teşkilatının desteğiyle sezon süresince koruma ve bilinçlendirme çalışmaları yürütülmektedir. Ayrıca Özel Çevre Koruma Bölgesi olan Belek ve Patara kumsallarında da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile derneklere gerekli destekler sağlanmaktadır. Yerel halk ve gönüllülerden oluşan ekiplerle gece- gündüz kumsalların ve yuvaların etkin korunması, yuvalardan sağlıklı yavru çıkışlarının sağlanması için yoğun çaba ve gayret gösterilmektedir. Bölge Müdürlüğümüzün ev sahipliğinde, üniversitelerin, kamu kurumlarının, sivil toplum kuruluşlarının, yerel halkın, yerel işletmelerin ve gönüllülerin desteğiyle yürütülen deniz kaplumbağası koruma ve izleme çalışmalarında 2024 yılında 10 bin 896 yuvadan toplam 458 bin 714 yavru deniz kaplumbağasının denizle buluşması sağlanmıştır." (DHA)

FOTOĞRAFLI