Antik dönemin en büyüklerinden 2 bin 200 yıllık çeşme, restore ediliyor

Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)- TÜRKİYE'nin dünyaca ünlü turistik beldelerinden Side'de, antik dönemin en büyük çeşmelerinden Anıtsal Çeşme'de restorasyon çalışmaları sürüyor. Kazılarda ortaya çıkarılan 24 sütun ayağa kaldırıldı. Restorasyon tamamlandığında tarihi çeşmenin yakınındaki kaynaktan yapılacak bağlantı ile 2200 yıl öncesindeki gibi su akacak.

Türkiye turizminin önemli merkezlerinden, her yıl milyonlarca turistin ziyaret ettiği Antalya'nın Manavgat ilçesindeki tarihi Side Antik Kenti'nde, M.Ö. ikinci yüzyıla tarihlenen Anıtsal Çeşme (Nymphaeum) kazı ve restorasyon çalışmaları sürdürülüyor. Side Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, Anıtsal Çeşme yapısının Side Antik Kenti'nin en önemli tarihi değerlerinden biri olduğunu söyledi. Prof. Dr. Alanyalı, “Bu alan Side'nin erken dönemlerinde, 1960'lı yıllarda kazısı yapılmış, ancak koruma çalışmalarına hemen başlanamamış yapılardan biriydi. Özellikle 2000'li yılların başlarından itibaren restorasyon çalışmaları başladı. 2023 yılından itibaren burası, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından destek verilen Side'nin en önemli yapılarından biri oldu. Kentin kuzey ve güney rizalitleri ayağa kaldırıldı, kemerleri kaldırıldı" dedi.

DÜNYANIN EN BÜYÜKLERİNDEN BİRİ

Bu çeşmenin, henüz anıtsal kapıdan kente girmeden önce antik çağda Side'ye gelenleri selamladığını anlatan Prof. Dr. Alanyalı, “Gerçekten anıtsal ölçekte bir yapı. Boyutları 50 metre uzunluğunda, üç katlı. Restitüsyonu da o şekilde hazırlandı. Sadece Side için değil, bölge ve antik dünya için hem çok önemli hem de antik dünyanın en önemli ve en büyük çeşme yapılarından birindeyiz" diye konuştu.

KAYNAK BULUNDU, SU AKACAK

Kazı çalışmalarının hem çeşmenin arka tarafında hem de ön tarafta restorasyon çalışmalarıyla birlikte yürütüldüğünü anlatan Prof. Dr. Alanyalı, şunları söyledi:

“Hala çeşme ve çevresinin arkeolojisine dair yeni tespitler yapmaya devam ediyoruz. Çeşmenin restorasyonu muhtemelen 2025 yılı içinde büyük oranda tamamlanacak. Restorasyon çalışmaları tamamlandıktan sonra çeşmenin önünde büyük bir su haznesi var ve oradan basamaklarla kent kapısıyla çeşme arasındaki meydana inilmekte. Antik kaynaklar ve yazılı belgeler bu meydandan bahsetmekte. Kentte kutlanan bayramlar için önemli bir toplanma yeri bu meydan. Dolayısıyla kazı çalışmaları, restorasyon çalışmaları bittikten sonra da bir süre devam edecek. Çevre düzenleme çalışmaları da bu çalışmalara eşlik edecek. Herkes bu antik çeşmeden su akıp, akmayacağını soruyor. Akma olasılığı çok yüksek. Çünkü çok yakında yeni bir kaynak tespit ettik. Belki o kaynak ileride bizim çeşmemizi de besleyebilir."

992 TARİHİ PARÇA BELGELENDİ, 24 SÜTUN KALDIRILDI

Antalya Rölöve ve Anıtlar Bölge Müdürü Veysel Akın, Kültür ve Turizm Bakanlığının 'Geleceğe Miras Projesi' kapsamında devam eden Side Anıtsal Çeşme alanındaki kazı ve restorasyon çalışmalarının devam ettiğini belirterek, restorasyonla ilgili şu bilgileri verdi:

“Bu Anıtsal Çeşme, Side'de olduğu gibi antik dünyada da çok önemli bir yapı olarak bilinmekte. Bu yapının önem arz ettiği noktalarda uzunluğunun 50 metre ve 3 nişli bir yapı olması. Yüksekliğinin 20 metre ve üç katlı olması nedeniyle antik dünyada özellikle Side'de çok önemli yer alıyor. Restorasyon çalışmaları 2023'ün haziran ayında başlatıldı. Bu çalışmalar doğrultusunda toplamda şimdiye kadar 992 mimari eleman belgelendi. Bu belgelenen elemanlar altı boyutlu taranıp bilgisayar ortamında birleştirilerek, restorasyon çalışmasının bitmiş halini üç boyutlu olarak bilgisayar ortamında tamamladık. Mimari elemanlar parça parça, irili ufaklı parçalar bulunmakta. Bunların tamamlaması da imitasyon dökümlerle bilgisayar ortamında bize verilen veriler doğrultusunda oluşturuldu. Şimdiye kadar toplam 24 sütun ayağa kaldırıldı. Güney rizalit ve güney niş tamamlandı.

Bu ‘DÖNEMİNİN EN BÜYÜK ÇEŞMELERİNDEN BİRİ’

Kuzey niş ve kuzey rizalit çalışmalarının ise devam ettiğini söyleyen Veysel Akın, “En kısa sürede onların da ayağa kaldırılması planlamamız içerisinde. Bu yapı 50 metre uzunluğunda, 3 nişten oluşuyor. Aynı zamanda güney ve kuzey rizalitler çeşme önünde bulunan havuzun duvarlarını, köşe duvarlarını oluşturuyor. Restorasyon çalışmaları bittikten sonra çeşmenin havuz tarafını da kazıp, bir meydan ortaya çıkarıp ziyaretçilerimize açmak istiyoruz. Roma döneminde M.Ö. ikinci yüzyılda yapılmış ve o dönemde yapılmış en önemli en büyük çeşmelerden biri olarak biliniyor. Burada şu an geçici bir ışıklandırma mevcut, restorasyon çalışmaları bittikten sonra gece ışıklandırılması yapılacak" diye konuştu. (DHA)

FOTOĞRAFLI