Yeni keşfedilen bitki türü 'Milleyha tirşiği' risk altında

Seza Nur ALPDÜNDAR/İZMİR, (DHA)- DÜNYADA yaklaşık 30, Türkiye'de 13 türü bulunan yılanyastığı bitkisinin yeni türü, Hatay'ın Samandağ ilçesinde yer alan Milleyha Sulak Alanı'nda keşfedildi. Yeni bitki türüne 'Arum milleyhanum' (Milleyha tirşiği) adı verildi. Ege Üniversitesi'nden Prof. Dr. Hasan Yıldırım, "Alanın 3'te 1'inin imara açık olmasından dolayı bölge tehdit altında. Acilen önemli bir koruma statüsü getirilmezse bu alandaki arum milleyhanum gerekse de göçmen kuşlar ve tüm biyolojik çeşitlilik çok ciddi bir tehdit altında" dedi.

EÜ Botanik Bahçesi Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ile Biyolog Dr. Samim Kayıkçı, Hatay'ın Samandağ ilçesinde yer alan Milleyha Sulak Alanı'nda dünyada Avrupa, Orta ve Güney Asya ve Kuzey Afrika'ya kadar yayılış gösteren bitki türü olan Arum L.'nin (yılanyastığı) Arum milleyhanum (Milleyha tirşiği) türünü keşfetti. Bağ Bahçebilim Dergisi'nde 30 Nisan 2025'te yayınlanan makaleyle bitki, bilim dünyasına tanıtıldı.

'BİTKİNİN YÖRESEL ADI TİRŞİK'

Bitkiyi Milleyha'da keşfettiklerini anlatan Prof. Dr. Yıldırım, "Arum milleyhanum ismini verdik. Bu bitki zehirli olmasına rağmen yerel halk tarafından uygun bir şekilde işlendiğinde yemek olarak kullanılabiliyor. Bitkinin yöresel adı tirşik. Arum milleyhanum dünyada sadece Milleyha Sulak Alanı'nda yayılış gösteren bir tür. Bu bitki Hatay'da görev yapan biyolog Dr. Samim Kayıkçı tarafından bulundu. Yılanyastığı üzerine çalışmalar yaptığım için benimle örnekleri paylaştı. Üzerine yaptığımız çalışmalar sonucunda bitkiyi bilim dünyasına beraber tanıttık, makalesi 30 Nisan'da yayınlandı" dedi.

Yılanyastığı cinsinin dünyada Avrupa'dan Asya'ya ve Afrika'ya kadar genelde Akdeniz Havzası'nda yoğunlukta olduğunu kaydeden Prof. Dr. Yıldırım, "Türkiye, bitkinin en önemli yayılış merkezlerinden biri. Dünyada 25-30 arasında türü yer alırken, 'Arum milleyhanum' ile tür sayısı Türkiye'de 14'e yükseldi. Dünyada Türkiye'de yayılış gösteren 3'üncü endemik arum türü olarak literatüre girdi" diye konuştu.

'BÖLGEDE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK AÇISINDAN ÇOK CİDDİ BİR TEHDİT SÖZ KONUSU'

Bitkiyi oldukça riskli bir alanda bulduklarını dile getiren Prof. Dr. Yıldırım, "Milleyha kuş cenneti sadece ülkemiz açısından değil, dünya açısından da oldukça önemli bir kuş konaklama merkezi. Bölge, göçmen kuşların geçiş noktaları ve şu ana kadar yapılan çalışmalarda 312 kuş türünün konakladığı ortaya konulmuş. Sadece kuşlar değil, 300 civarında bitki türü, 24 kelebek türü, 12 kurbağa türü, sürüngenlerin ve çok fazla böceğin de bulunması bu alanın önemini vurguluyor. Fakat şu anda Milleyha kuş cenneti ciddi anlamda insan etkisine maruz kalıyor. Özellikle organik ve inorganik artıkların, molozların arum milleyhanumun bulunduğu alana dökülmesi, kaçak avcılığın oldukça yüksek oluşu, alanın 3'te 1'inin imara açık olmasından dolayı bölge tehdit altında. Bölgenin acilen koruma altına alınması gerekiyor. Acilen önemli bir koruma statüsü getirilmezse bu alandaki arum milleyhanum gerekse de göçmen kuşlar ve tüm biyolojik çeşitlilik çok ciddi bir tehdit altında" dedi.

'BU EŞSİZ ALANA SAHİP ÇIKMALIYIZ'

Arum milleyhanumun eşsiz, dünyanın başka hiçbir yerinde olmayan bir tür olduğunu ifade eden Biyolog Dr. Samim Kayıkçı da "Kumul alanda birkaç tane popülasyonu olan, dolayısıyla kritik derecede tehlike altında olan bir tür. Ancak bölgedeki sıkıntılar nedeniyle bu bitkinin ne kadar hayatta kalacağı, gelecek nesillere nasıl aktarılacağı düşündürücü bir noktada. Alanda çöp dökme, kaçak avcılık, otlatma, tarımsal faaliyetlerin yapılması ve yapılaşma gibi olumsuz etkiler var. Bu olumsuz etkilerin giderilmesi lazım. Alanın büyük çoğunluğu özel mülkiyet, bu sıkıntının çözülmesi, bu eşsiz alanın asıl sahibi canlılara iade edilmesi lazım. Bu eşsiz alana sahip çıkmalıyız" diye konuştu. (DHA)

FOTOĞRAFLI